Авӑн уйӑхӗнче Андриян Николаев космонавта халалласа «Спица ҫинчи хӗвел» велочупу ирттересси йӑлана кӗнӗ. Кӑҫал вӑл авӑнӑн 7-мӗшӗнче пулӗ. Шӑпах ҫак кун Индири «Чандраян-2» космос аппарачӗ Уйӑх ҫине анса ларӗ. Чӑваш Енри велосипедҫӑсем ҫак ҫӗршыври «Jammu Cyclists» велосообществӑпа ҫыхӑннӑ, ҫак пулӑма «Чандраян» ятлӑ велочупупа паллӑ тума сӗннӗ.
Ҫапла майпа кӑҫал старт икӗ хулара пулӗ: Ҫӗнӗ Шупашкарта тата Индири Джамму хулинче. Икӗ хулари велосипедҫӑсем пӗр вӑхӑтра тапранса кайӗҫ, пӗрешкел ҫухрӑмсене парӑнтарӗҫ. Пирӗн патрисем Ҫӗнӗ Шупашкарти «Химик» культура ҫурчӗ умӗнче 11 сехетре старт илӗҫ. Вӗсем Сӗнтӗрвӑрри районӗнчи Шуршӑл ялне, Андриян Николаевӑн тӑван тӑрӑхне, ҫитӗҫ.
Палӑртма кӑмӑллӑ: Индири велочупӑва «Спица ҫинчи хӗвел» велоюхӑм председателӗ Вячеслав Платонов хутшӑнӗ. Вӑл ҫав ҫӗршывра ӗҫлӗ командировкӑра халӗ.
Тин кӑна кунашкал япӑх хыпар пӗлтернӗччӗ. Каллех унашкалли пулнӑ – Ҫӗнӗ Шупашкарта ача ҫӳллӗ хутран ӳкнӗ.
Аса илтерер: Ҫӗнӗ Шупашкарта нумаях пулмасть хӗрача тӑваттӑмӗш хутран ӳкнӗччӗ. Телее, вӑл чӗрех юлнӑ. Вӑл ӳкнине иртен-ҫӳрен асӑрханӑ та васкавлӑ медпулӑшу чӗннӗ. Пӗчӗкскере пульницӑна илсе кайнӑ.
Ӗнер 16 сехет ҫурӑра ҫак хулара каллех пӑтӑрмах пулнӑ: хальхинче Ҫамрӑксен урамӗнчи 11-мӗш ҫуртӑн виҫҫӗмӗш хутӗнчен 2 ҫулти ача ӳкнӗ. Пӗр арҫын каланӑ тӑрӑх, арҫын ача ун чухне килте аппӑшӗпе пулнӑ.
Юрать-ха, ача чӗрех, ӑна пульницӑна илсе ҫитернӗ.
Ҫӗнӗ Шупашкарти васкавлӑ медпулӑшу тухтӑрӗсем тин ҫуралнӑ ачан пурнӑҫне ҫӑлнӑ, тӑрук ҫӑмӑлланнӑ амӑшне пулӑшнӑ.
Ҫурла уйӑхӗн 24-мӗшӗнче ир-ирех ҫамрӑк хӗрарӑм «03» номерпе шӑнкӑравласа шыв кайнине пӗлтернӗ. Тухтӑрсем 6 минутран ун патне ҫитнӗ. Шурӑ халатлисем киличчен пӗр минут маларах хӗрарӑм ҫуратма пуҫланӑ.
Лару-тӑру ҫӑмӑлах пулман: ача вӑхӑтран маларах ҫуралнӑ, унӑн асфикси пулнӑ. Тухтӑрсем пӗр тӑхтамасӑр пӗчӗкскере пулӑшнӑ: кӑвапине каснӑ, сывлав органӗсене йӑлмакаран тасатнӑ, маска витӗр ингаляци тунӑ. Вӗсем ачана амӑшлӑх центрне чиперех илсе ҫитернӗ.
Халӗ амӑшӗпе ачи килте ӗнтӗ. Вӗсем иккӗшӗ те хӑйсене лайӑх туяҫҫӗ.
Ҫӗнӗ Шупашкарта пурӑнакан арҫын шӑллӗне вӗлернӗ. Ун тӗлӗшпе пуҫарнӑ пуҫиле ӗҫе тӗпчесе пӗтернӗ ӗнтӗ. РФ Следстви комитечӗн Чӑваш Енри управленийӗн пресс-службинче пӗлтернӗ тӑрӑх, пуҫиле ӗҫе суда ярса панӑ.
54 ҫулти арҫынна суд РФ Пуҫиле кодексӗн 105-мӗш статйин 1-мӗш пайӗпе айӑпласшӑн. Кӑҫалхи утӑ уйӑхӗн 11-мӗшӗнче икӗ тӑван пӗрле эрех ӗҫнӗ. Ҫав вӑхӑтра иккӗшӗн тавлашу пуҫланнӑ. Хӑйӗнчен 11 ҫул кӗҫӗн шӑллӗне асли кӑкӑр тӗлӗнчен ҫӗҫӗпе сакӑр хут ытла чикнӗ. Хытӑ суранланнӑ ҫамрӑк арҫын кӑштахран вырӑнтах куҫне хупнӑ.
Алла ҫӗҫе ярса илнӗ арҫынна тӗпчев вӑхӑтӗнче следстви изоляторне хупса хунӑ. Унӑн ҫӗҫҫине туртса илнӗ. Тӗрлӗ тӗпчев ирттернӗ, ҫав шутра — судпа психиатри экспертизи те. Усалланнӑ арҫын пуҫӗ ӑслӑ-тӑнлах иккен.
Ҫурла уйӑхӗн 24-25-мӗшӗсенче Ҫӗнӗ Шупашкарта тӗлӗнмелле фестиваль пулса иртнӗ. Ӑна унти «Олимп» лаша спорчӗн шкулӗнче ирттернӗ. Ҫакӑн пирки Ирина Кривцова «Контактра» халӑх ушкӑнӗнче хыпарланӑ.
Фестивале кӑҫалхипе пиллӗкмӗш хут йӗркеленӗ. «Летняя подкова — 2019» (чӑв. Ҫуллахи такан) фестивале хутшӑнма май пулнӑшӑн тав туса ҫырнисем питех те йышлӑ. «Фестивалӗн ӑш пиллӗ хуҫине Вероникӑна, хӗвел евӗр ҫынна, пирӗн ачасен «амӑшне», пысӑк тав. Кӑмӑл-туйӑма уҫса пама сӑмах ҫитмест», — хавхаланса ҫырнӑ, сӑмахран, Чулхула тӑрӑхӗнчи Марина Лукина. Сӑмах май, вӑл, тӳресенчен пӗри пулнӑ.
Мероприяти йӗркелӳҫи — Чӑваш Енри иппотерапи шкулӗн ертӳҫи Вероника Култакова. Фестивале тӗрлӗ регионти ачасем килсе ҫитнӗ.
Ҫӗнӗ Шупашкарта пурӑнакан Инна Емельянова упӑшкипе ывӑлне шырать. Лешсем шапаша кайнӑ та ҫухалнӑ.
44 ҫулти Андрей тата 22-ри Яков Калининграда ӗҫлеме кайнӑ. Унта вӗсем утӑ уйӑхӗн 29-мӗшӗнче пулнӑ. Малтанах ашшӗпе ывӑлӗ хваттер тара тытнӑ, анчах кайран, укҫи-тенки пӗтсе ҫитсен, палаткӑра пурӑнкаланӑ.
Амӑшӗ ывӑлӗпе юлашки хутчен ҫурла уйӑхӗн 21-мӗшӗнче калаҫнӑ. Вӑл каланӑ тӑрӑх, ҫав кунранпа мӑшӑрӗн телефонӗ сӳннӗ.
Инна Емельянова тӑванӗсене тупмашкӑн пулӑшу ыйтать. Тен, эсир мӗн те пулин пӗлетӗр вӗсем пирки? Апла Инна патне шӑнкӑравлӑр: 8-919-971-64-77.
Ҫурла уйӑхӗн 25-мӗшӗнче Ҫӗнӗ Шупашкарта ача ҫӳллӗ хутран ӳкнӗ. Ку инкек 5 ҫулти хӗрачапа пулнӑ.
Химиксен урамӗнче 4-мӗш хутран ӳкнӗ хӗрачана асӑрхасан иртен-ҫӳрен васкавлӑ медпулӑшу чӗннӗ. Ҫынсем каланӑ тӑрӑх, ҫав вӑхӑтра хваттерте унӑ шӑллӗ те пулнӑ. Ӳкнӗ хӗрачана – васкавлӑ медпулӑшу, шӑллӗне йӗрке хуралҫисем илсе кайнӑ.
Хӗрача чӗрех, пульницӑра выртать. Следовательсем ӗҫ-пуҫа уҫӑмлатаҫҫӗ.
Юсанмалли 4-мӗш колони ӗҫченӗ тӗлӗшпе пуҫиле ӗҫ пуҫарнӑ. Вӑл айӑпланнӑ ҫынна асӑрхаса ҫитереймен, лешӗ тарнӑ. Анчах таркӑн ирӗкре нумай пурӑнайман – ӑна тытса чарнӑ.
Следстви пӗлтернӗ тӑрӑх, кӑҫал утӑ уйӑхӗн 16-мӗшӗнче айӑпланнӑ арҫын вӑхӑтлӑх тухса ҫӳремелли объектран ӗҫрен таврӑннӑ. Колони ӗҫченӗ вӗсене асӑрхассишӗн яваплӑ пулнӑ. Хайхискер 1977 ҫулта ҫуралнӑ арҫынна Декабристсен урамӗнче вырнаҫнӑ лавккана кӗрсе тухма ирӗк панӑ. Лешӗ колоние 10 ҫуллӑха лекнӗ пулнӑ. Арҫын меллӗ самантпа усӑ курса тарнӑ.
Ӑна утӑ уйӑхӗн 17-мӗшӗнче ҫур ҫӗр иртни 20 минутра Ҫӗнӗ Шупашкарта тытса чарнӑ. Ун тӗлӗшпе те пуҫиле ӗҫ пуҫарнӑ.
Чӑваш Ен Финанс министерстви республикӑри район-хуласенче кӑҫалхи ҫичӗ уйӑхра хысна епле тулнине тишкернӗ. Харпӑр хӑй тупӑшне пухасси 20 муниципалитетра пӗлтӗрхи кӑрлач-утӑ уйӑхӗсенчинчен лайӑхланнӑ. Ҫак енӗпе уйрӑмах лайӑх ӗҫленисем: Етӗрне районӗ (ӳсӗм 16,6%), Пӑрачкав районӗ (14,9%) Ҫӗмӗрле хули (14,5%). 6 муниципалитетра тупӑш шайӗ чакнӑ. Ҫӗнӗ Шупашкарта, сӑмахран, 9,8% пӗчӗкленнӗ, Сӗнтӗрвӑрри районӗнче — 5,7%, Куславкка районӗнче — 4,3%.
Вырӑнти бюджетсене 3281,1 млн тенкӗ налук килнӗ, ку вӑл пӗлтӗрхи танлаштаруллӑ тапхӑртинчен 5,1% нумайрах. Налук мар тупӑшсем — 986,6 млн тенкӗ (2018 ҫулхи танлаштаруллӑ тапхӑртинчен 7,8% ытларах).
Районсемпе хуласем 14171,5 млн тенкӗ тӑкакланӑ. Ҫав шутран 65,6 процентне вӗрентӳ отраслӗ валли уйӑрнӑ, наци экономикине — 8,1%, патшалӑхӑн ыйтӑвӗсем валли — 8,0%.
Паян ЧР Элтеперӗ Михаил Игнатьев вӗренӳ учрежденийӗсене 200 пин тенкӗ грант парасси пирки распоряжени алӑ пуснӑ. Гранта 20 вӗренӳ учрежденийӗ тивӗҫнӗ.
Ку хавхаланӑва Шупашкарти сывлӑх енчен хавшак ачасен 1-мӗш пуҫламӑш шкулӗ, Шупашкарти строительство тата хула хуҫалӑхӗн техникумӗ, 40-мӗш шкул, 125-мӗш ача пахчи, 47-мӗш шкул, Ача-пӑча пултарулӑх центрӗ тата С.М.Максимов ячӗллӗ 1-мӗш ача-пӑча музыка шкулӗ илнӗ.
Ҫавӑн пекех Ҫӗнӗ Шупашкарти 17-мӗш тата 27-мӗш ача пахчисем грантлӑ пулнӑ. Етӗрнери «Росинка» ача пахчипе 3-мӗш шкул та 200 пин тенкӗ гранта тивӗҫнӗ. Ҫӗрпӳри аграрипе технологи техникумӗ, Хӗрлӗ Чутай районӗнчи «Хӗвел» ача пахчи, Канашри 3-мӗш шкул, Элӗкри И.Я.Яколвев ячӗллӗ шкул, Ҫӗрпӳри 2-мӗш шкул, Ҫӗмӗрлери 8-мӗш гимнази, Елчӗкри тата Тӑвайри шкулсем, Вӑрнар районӗнчи ача-пӑча пултарулӑх ҫурчӗ те грантлӑ пулнӑ.
+14.3 °C